Η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη, χρόνια ασθένεια με πολλές αιτίες που οδηγούν σε υπερβολικό σωματικό λίπος και μερικές φορές σε κακή υγεία. Το σωματικό λίπος από μόνο του δεν είναι ασθένεια, φυσικά. Αλλά όταν το σώμα έχει μεγάλη περίσσεια σε λίπος, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του. Αυτές οι αλλαγές είναι προοδευτικές, μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να οδηγήσουν σε δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.
Η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη, χρόνια ασθένεια με πολλές αιτίες που οδηγούν σε υπερβολικό σωματικό λίπος και μερικές φορές σε κακή υγεία. Το σωματικό λίπος από μόνο του δεν είναι ασθένεια, φυσικά. Αλλά όταν το σώμα έχει μεγάλη περίσσεια σε λίπος, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του. Αυτές οι αλλαγές είναι προοδευτικές, μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να οδηγήσουν σε δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.
Η παχυσαρκία ορίζεται από το βάρος σας;
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) χρησιμοποιείται για τον ορισμό της παχυσαρκίας στο γενικό πληθυσμό. Ο ΔΜΣ μετρά το μέσο σωματικό βάρος έναντι του μέσου ύψους σώματος. Ως γενίκευση, ένας ΔΜΣ 30 ή υψηλότερος ορίζεται ως παχυσαρκία. Αν και ο ΔΜΣ έχει τους περιορισμούς του, είναι ένας εύκολα μετρήσιμος δείκτης και μπορεί να βοηθήσει σχετικά με την παχυσαρκία.
Παραδείγματα περιορισμών περιλαμβάνουν τους αθλητές, που έχουν περισσότερους μύες και μπορεί να έχουν υψηλότερους βαθμούς ΔΜΣ, παρόλο που τα επίπεδα λίπους τους είναι χαμηλά. Είναι επίσης πιθανό να έχετε παχυσαρκία με «φυσιολογικό» βάρος. Εάν το ποσοστό σωματικού λίπους είναι υψηλό, μπορεί να έχετε τους ίδιους κινδύνους για την υγεία με κάποιον με υψηλότερο ΔΜΣ.
Ένας άλλος τρόπος εκτίμησης της παχυσαρκίας είναι η μέτρηση της περιφέρειας της μέσης. Εάν έχετε περισσότερο σωματικό λίπος γύρω από τη μέση, διατρέχετε στατιστικά μεγαλύτερο κίνδυνο από ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ο κίνδυνος γίνεται σημαντικός όταν η περίμετρος μέσης είναι μεγαλύτερη από 89 εκ. για τις γυναίκες ή 100 εκ. για τους άντρες
Ποιοι είναι οι τρεις τύποι παχυσαρκίας;
Η παχυσαρκία ταξινομείται σε κατηγορίες με βάση το ΔΜΣ. Εάν ο ΔΜΣ είναι μεταξύ 25,0 και 29,9 kg/m² ανήκετε στην κατηγορία των υπέρβαρων. Υπάρχουν τρεις γενικές κατηγορίες παχυσαρκίας που χρησιμοποιούνται ώστε να αξιολογηθούν ποιες θεραπείες λειτουργούν καλύτερα για κάθε άτομο.
- Παχυσαρκία κατηγορίας Ι: ΔΜΣ 30 έως <35 kg/m².
- Παχυσαρκία κατηγορίας ΙΙ: ΔΜΣ 35 έως <40 kg/m².
- Παχυσαρκία κατηγορίας III: ΔΜΣ 40+ kg/m².
Πώς αξιολογείται η παιδική παχυσαρκία;
Ο ΔΜΣ χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί η παχυσαρκία στα παιδιά, αλλά σε σχέση με την ηλικία και το φύλο του του παιδιού. Ένα παιδί άνω των 2 ετών μπορεί να διαγνωστεί με παχυσαρκία εάν ο ΔΜΣ του είναι μεγαλύτερος από το 95% των συνομηλίκων του στην ίδια κατηγορία. Διαφορετικά διαγράμματα ανάπτυξης μπορεί να παρουσιάζουν ελαφρώς διαφορετικούς μέσους όρους ΔΜΣ, με βάση τον πληθυσμό.
Πόσο συχνή είναι η παχυσαρκία;
Η νόσος έχει πλέον αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας και η συχνότητα της ολοένα και αυξάνεται. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 2022, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ήταν παχύσαρκοι. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας εκτιμά ότι ο αριθμός αυτός σχεδόν θα διπλασιαστεί έως το 2035, φτάνοντας στα 1,9 δισεκατομμύρια, που σημαίνει ότι 1 στους 4 από εμάς θα είναι παχύσαρκος. Όσον αφορά στην παιδική παχυσαρκία, αυτή εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 100% από το 2020 έως το 2035.
Στη χώρα μας σύμφωνα με τα δεδομένα του 2019 όπως αυτά ανακοινώθηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, και αφορούν άνδρες και γυναίκες ηλικίας 15 ετών και άνω, ένας στους δύο άνδρες και μία στις τρείς γυναίκες είναι υπέρβαροι, ενώ ένα στα έξι άτομα είναι παχύσαρκο. Όπως παγκοσμίως έτσι και στη χώρα μας, η συχνότητα της παχυσαρκίας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί προοδευτικά με αποτέλεσμα το 2035, το 39% των ενηλίκων στην Ελλάδα να είναι παχύσαρκοι.
Πώς επηρεάζει η παχυσαρκία το σώμα μου
Η παχυσαρκία επηρεάζει το σώμα με πολλούς τρόπους.
- Μεταβολικές αλλαγές
- Διαβήτης τύπου 2
- Καρδιαγγειακές παθήσεις
- Λιπώδες ήπαρ
- Νεφρική Νόσος
- Χολολιθίαση
- Άσθμα.
- Άπνοια ύπνου.
- Οστεοαρθρίτιδα.
Η παχυσαρκία συνδέεται επίσης έμμεσα με τη μνήμη συμπεριλαμβανομένου αυξημένου κινδύνου για νόσο Αλτσχάιμερ και άνοια, γυναικεία υπογονιμότητα και επιπλοκές εγκυμοσύνης, κατάθλιψη και διαταραχές διάθεση αλλά και ορισμένους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένων του οισοφάγου, του παγκρέατος, του παχέος εντέρου, του μαστού, της μήτρας και των ωοθηκών.
Τι προκαλεί την παχυσαρκία;
Βασικά, η παχυσαρκία προκαλείται από την κατανάλωση περισσότερων θερμίδων από όσες μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα. Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν σε αυτό. Ορισμένοι παράγοντες είναι ατομικοί ενώ άλλοι είναι ενσωματωμένοι στη δομή της κοινωνίας μας, είτε σε εθνικό, τοπικό ή οικογενειακό επίπεδο.
Γενετικοί παράγοντες, η διατροφή και οι διατροφικές διαταραχές, ψυχολογικοί παράγοντες, ορμονικές διαταραχές, ορισμένα φάρμακα αλλά και άλλοι παράγοντες όπως ο ύπνος, η κούραση και γενικότερα ο τρόπος ζωής συμβάλουν στην εμφάνιση της παχυσαρκίας.
Πώς αντιμετωπίζεται η παχυσαρκία;
Το πλήρες προφίλ υγείας καθορίζει το ατομικό σχέδιο θεραπείας. Μελέτες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι τα εντατικά, διεπιστημονικά προγράμματα με συχνή, προσωπική επικοινωνία μεταξύ του γιατρού και του ασθενή είναι τα πιο επιτυχημένα βοηθώντας τους ανθρώπους να χάσουν βάρος και να το διατηρήσουν.
Το θεραπευτικό σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει:
- Διατροφικές αλλαγές
- Προγράμματα άσκησης
- Συμπεριφορική θεραπεία
- Φαρμακευτική αγωγή
- Βαριατρική χειρουργική θεραπεία
Πώς μπορώ να προλάβω την παχυσαρκία;
Η πρόληψη της παχυσαρκίας είναι ευκολότερη από την αντιμετώπισή της. Εάν έχετε παρατηρήσει ένα μοτίβο πρόσφατης αύξησης βάρους στον εαυτό σας ή στο παιδί σας ή εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας, ίσως θελήσετε να λάβετε μέτρα για να παρέμβετε νωρίτερα παρά αργότερα.
Για παράδειγμα:
- Κάντε μια μικρή θυσία. Έχετε μια καθημερινή συνήθεια να τρώτε σνακ ή να «πάρετε», όπως ένα ζαχαρούχο ποτό, που είναι πλούσιο σε θερμίδες; Σκεφτείτε να το αντικαταστήσετε. Μόλις 150 επιπλέον θερμίδες την ημέρα μπορούν να προσθέσουν έως και 10 επιπλέον κιλά σε ένα χρόνο.
- Προσθέστε μια μικρή δραστηριότητα. Πηγαίνετε για πεζοπορία ή χρησιμοποιήστε ένα ελλειπτικό μηχάνημα για 25 λεπτά ή πάρτε τον σκύλο για έναν γρήγορο περίπατο για 35 λεπτά.
- Ψωνίστε στοχευμένα. Εφοδιάστε το σπίτι σας με υγιεινές τροφές.
- Διαχειριστείτε το άγχος σας και προσπαθήστε να κοιμάστε επαρκώς. Εστιάστε στις θετικές αλλαγές και στις υγιεινές δραστηριότητες παρά στο πώς οι προσπάθειές σας επηρεάζουν το βάρος σας. Μειώστε τον χρόνο που περνάτε στην οθόνης, βγείτε έξω και πηγαίνετε μια βόλτα.
Θυμηθείτε, η απώλεια βάρους μόλις 5% έως 10% μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τους κινδύνους για την υγεία. Μπορεί να επιβραδύνει ή να σταματήσει την εξέλιξη της λιπώδους νόσου του ήπατος, του μεταβολικού συνδρόμου και του διαβήτη. Η τήρηση ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος θεραπείας μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε την απώλεια βάρους. Μπορεί να έχετε βιώσει μια προκατάληψη ότι η παχυσαρκία είναι προσωπική επιλογή ή ηθική αποτυχία.
Τα καλά νέα είναι ότι καθώς η έρευνα συνεχίζεται συνεχώς προσφέρονται νέες ελπίδες για τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος και έρευνα για να βρείτε την κατάλληλη μέθοδο για εσάς, αλλά μαζί με τον γιατρό σας μπορείτε να πάρετε ξανά την υγεία στα χέρια σας.
